Image Alt

ΦΩΝΕΣ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ

Π – χώρος κινημάτων, αλληλεγγύης & πολιτισμού | Καμπουρόγλου 44 και Σαμαρά 2, Πατήσια | Κυριακή, 20.11.2022 | 16:00 – 22:30 | Είσοδος Ελεύθερη

Από τις 16.00 ως τις 21.00, θα πραγματοποιηθεί συλλογική κουζίνα από μέλη της Οργάνωση Ενωμένων Γυναικών Αφρικής.

Στις 19.00 – 19.45, θα ακολουθήσει συζήτηση με μέλη της αφρικανικής κοινότητας στην Αθήνα.

Το 1884 14 ευρωπαϊκές χώρες συναντήθηκαν στο Βερολίνο και χώρισαν την Αφρική σε αποικίες και εμπορικές ζώνες, βάζοντας όρια σε μια χώρα που δεν είχαν βρεθεί ποτέ και αγνοώντας τα πολιτισμικά και γλωσσολογικά όρια που είχαν ήδη εδραιωθεί από τους αυτόχθονες πληθυσμούς της ηπείρου. Τον 19ο αιώνα, η βιομηχανοποίηση στην Ευρώπη απαιτούσε πρώτες ύλες για να μεταποιηθούν σε προϊόντα και έτσι οι ευρωπαίοι αναζήτησαν  στην Αφρική μια πηγή πρώτων υλών αλλά και μια αγορά για τα προϊοντα που κατασκεύαζαν. Επιπλέον, ιδεολογίες φυλετικής ιεραρχίας επικρατούσαν στην Ευρώπη του 19ου αιώνα και πολλοί Ευρωπαίοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους σαν το πιο εξελιγμένο πολιτισμό στον κόσμο, ενώ μερικοί από αυτούς θεώρησαν σαν αποστολή τους να “διαφωτίσουν” και να “εκπολιτίσουν” τους ανθρώπους στην υπόλοιπη υφήλιο. Πολλά ανακριβή και ρατσιστικά στερεότυπα των Αφρικανών, που επικρατούσαν εκείνη την εποχή χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογήσουν  την αποικιοποίηση της Αφρικής. Εμφύλιοι πόλεμοι, διαφθορά, φτώχεια, μετανάστευση, έλλειψη βιομηχανικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, ελλειμματική παιδεία και καταπίεση της αφρικανικής κουλτούρας θεωρούνται μόνο κάποια από τα αποτελέσματα της αποικιοκρατίας στην ήπειρο.

Όσον αφορά τον κινηματογράφο, μέχρι την ανεξαρτησία, ταινίες στην Αφρική χρηματοδοτούνταν, σκηνοθετούνταν και διανείμονταν από Ευρωπαίους και Αμερικανούς. Μονό μετά την ανεξαρτησία, στη δεκαετία του 1960, μπόρεσε να αναπτυχθεί μια αυτόχθονη και ανεξάρτητη κινηματογραφική βιομηχανία. Κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας οι Αφρικανοί απεικονίζονταν από τους Δυτικούς κινηματογραφιστές ως εξωτικοί και άγριοι και δεν υπήρχε κανένα ενδιαφέρον για την αυτόχθονη Αφρικανική κουλτούρα. Παρόλα αυτά, ο στόχος της Γαλλίας ήταν να αφομοιώσει τους υπηκόους των αποικιών της στην γαλλική κουλτούρα και έδωσε ευκαιρίες σε ανερχόμενους Αφρικανούς σκηνοθέτες να εμπλακούν στην παραγωγή ταινιών. Μετά την ανεξαρτησία αυτοί οι σκηνοθέτες ηγήθηκαν του αφρικανικού κινηματογράφου. Ένας από αυτούς, ο  Ousmane Sembene, θεωρείται ως ο πατέρας του Αφρικανού κινηματογράφου και η ταινία του,  ‘Borom Sarret’ (1963) θεωρείται η πρώτη Αφρικανική ταινία. Σήμερα, συλλογικότητες, πρωτοβουλίες και φεστιβάλ στην Αφρική προσπαθούν να προωθήσουν τον αφρικανικό κινηματογράφο, εντός και εκτός της ηπείρου, και να αναδείξουν την κουλτούρα τους και τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στις χώρες τους. Το “Voices of Africa”, είναι μια συλλογή ντοκιμαντέρ, από δυτικούς/ες και αφρικανούς/ες ή αφρικανικής καταγωγής κινηματογραφιστές/τριες και στοχεύει να διαδώσει τις φωνές των αφρικανών και ατόμων αφρικανικής καταγωγής, ώστε να μιλήσουν για τις πατρίδες τους, τις προσωπικές τους εμπειρίες, το στίγμα και τις διακρίσεις που βιώνουν εξαιτίας της καταγωγής τους, τα αποτελέσματα της αποικιοποίησης και τους  λόγους μετανάστευσης.

 

Κλεμμένα Ψάρια

Gosia Juszczak | Πολωνία | Ντοκιμαντέρ | 2020 | 30’ 00’’

Στη μικρότερη χώρα της κεντρικής Αφρικής, στη Γκάμπια, τα ψάρια τώρα τροφοδοτούν κινέζικες επιχειρήσεις που τα εξάγουν στην Ευρώπη και στη Κίνα ως ζωοτροφή για την βιομηχανική κτηνοτροφία. Σαν αποτέλεσμα οι πολίτες της Γκάμπια στερούνται τη βασική πηγή πρωτεϊνών τους και η υπεραλιεία καταστρέφει τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Η ταινία ακολουθεί τον Αμπού, την Μαριάμα και τον Πολ, τρεις Γκαμπιανούς που μοιράζονται προσωπικές ιστορίες καθημερινής πάλης, θυμού, ελπίδας και νοσταλγίας για τους αγαπημένους τους εν μέσω δύσκολων μεταναστευτικών διαδρομών. Η πρώτη ταινία για τα εργοστάσια ιχθυάλευρων της Γκάμπια, η οποία προσφέρει μια σημαντική ματιά στους μη προφανείς παράγοντες της μετανάστευσης και στο ρόλο των γυναικών σε νέα οικονομικά συστήματα ταφόπλακες των νεκροταφείων δεν μπορούν να διαβαστούν. Τα κενά στην ιστορία μεγαλώνουν. Η ιστορία υπονοείται όπως και η αδυναμία της απόλυτης κατανόησης.

Η Γερμανία είναι ένα τραμπολίνο

Marc Sebastian Eils | Γερμανία | 2021 | Ντοκιμαντέρ | 28’ 00’’

Δύο ζωές πριν και μετά την επιστροφή από το Καμερούν. Ο Ρομέο είναι απογοητευμένος από τη Γερμανία και θέλει να επιστρέψει στην πατρίδα του. Ο Ντέμιαν απελάθηκε και προσπαθεί να επιστρέψει από τότε στη Γερμανία. Πως μπορείς να ζήσεις ανάμεσα σε δύο κόσμους, σε ένα ασταθές παρόν και ένα αβέβαιο μέλλον;

Ελευθερία

Savino Carbone | Ιταλία | Ντοκιμαντέρ | 2019 | 30’ 00”

Μπάρι, 2019. Τι σημαίνει να είναι κάποιος\α ελεύθερος\η; Δύο ομοφυλόφιλοι\ες μετανάστες\τριες μιλούν για την κατάσταση τους ως αιτούντες\σες άσυλο. Στο ενδιάμεσο, οι συνέπειες των νέων μεταναστευτικών πολιτικών της κυβέρνησης γίνονται πιο σκληρές.

I am Afro Greek: Black portraiture in Greece

Καλιφάτ Αντεόλα Αντέρεμι | Ελλάδα | Ντοκιμαντέρ | 2020 | 22' 00"

Τι υπάρχει σε ένα έθνος, που δημιουργεί μια αίσθηση του ανήκειν; Η Αντερεμί ερευνά στη δουλειά της το ρόλο της γλώσσας στον αυτό-προσδιορισμό και την ταυτότητα. Αυτό την παρακίνησε να ξεκινήσει το 2017 μια έρευνα για τον όρο Αφρο-Έλληνας, έναν όρο που συζητείται πρόσφατα και, που καθυστερημένα ακολούθησε άλλες παρόμοιες φόρμες αυτο-προσδιορισμού από άλλους Αφρο-Ευρωπαίους. Το 2018 και πριν την παγκόσμια πανδημία η Αντεόλα Ναόμι Αντερεμί, μαζί με την Τζάκι Αμπουλιμεν, πήραν συνεντεύξεις από αρκετούς Αφρο-Έλληνες/Ελληνίδες πολίτες και κατοίκους, συζητώντας μαζί τους ιδέες ρατσισμού, ταυτότητας, δημιουργίας έθνους και τις απόψεις τους για τον ίδιο τον όρο, δημιουργώντας μια ταινία που το “State of Concept” τίμησε με την υποστήριξη του.

 

“Είναι με μεγάλη χαρά που παρουσιάζουμε αυτή την ταινία στο κοινό, σε μια εποχή όπου η ρητορική των προκαταλήψεων, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία αυξάνονται στην ελληνική κοινωνία, και που τα δύο χρόνια της παγκόσμιας πανδημίας, έχουν αυξήσει σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο αισθήματα εθνικισμού”. Kafilat Adeola Naomi Aderemi

Το μοναδικό μας σπίτι

Bayram Küçük | Turkey| 2020| 20’ Ντοκιμαντέρ

Οι Αφρο-Τούρκοι ήρθαν από την Αφρική στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σαν εργατικό δυναμικό για τις φάρμες, στις αρχές του 15ου αιώνα και κυρίως τον 19ο αιώνα. Οι Αφρο Τούρκοι προσλήφθηκαν ως εργάτες στις παράλιες περιοχές του Αιγαίου και τοποθετήθηκαν στις αγροτικές περιοχές.Απέκτησαν τουρκική υπηκοότητα μετά την  ανακήρυξη της Δημοκρατίας και εκτιμάται ότι υπάρχουν 5 έως 10 χιλιάδες Αφρο Τούρκοι στη χώρα. Το ντοκιμαντέρ μιλάει για τις εμπειρίες ζωής των Αφρο Τούρκων, τις κοινωνικές δυσκολίες, την απομόνωση και την φυλετική διάκριση. Παρουσιάζει την οπτική της κοινωνίας, τις καθημερινές εμπειρίες και μνήμες.

Όμορφη

Mariana França | Βραζιλία | Ντοκιμαντέρ | 2021 | 25’ 00’’

Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τις εμπειρίες τριών μαύρων γυναικών από διαφορετικές γενιές που έχουν ή που έχουν διασταυρωθεί με το ίδιο συναίσθημα: αυτό της μοναξιάς και της απομόνωσης των μαύρων γυναικών.

Τα φρούτα της συγχώρεσης

Gilbert Sibomana | Ρουάντα | Ντοκιμαντέρ | 2022 | 10’ 02’’

Την μαχαίρωσαν, την χτύπησαν και την άφησαν για νεκρή αλλά επέλεξε να συγχωρήσει. Κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας του 1994 εναντίον της φυλής των Τούτσι στη Ρουάντα, ένας άντρας ονόματι Ntambara, ένας δράστης από την φυλή των Χούτου, χτύπησε με μια μαχαίρα την Κλοντέτ και την μαχαίρωσε με ξιφολόγχη στην ανοιχτή πληγή στον ώμο της, αφήνοντας την στο χώμα νομίζοντας ότι είναι νεκρή. Η Κλοντέτ ήταν τυχερή και επιβίωσε από την γενοκτονία ενώ ο Ntambara εξέτισε ποινή στη φυλακή για τα εγκλήματα γενοκτονίας που διέπραξε. Μετά την αποφυλάκιση του, επιστρέφει αλλαγμένος και προσεγγίζει την Κλοντέτ για να της ζητήσει συγχώρεση. Όταν η Κλοντέτ τον συγχώρεσε, οι δυό τους συμφιλιώθηκαν και τώρα είναι φίλοι που πίνουν, τρώνε και μοιράζονται μαζί όμορφες στιγμές.

Mwana Pwo

 Mugabo Baritegera | Δημοκρατία του Κονγκό | Ντοκιμαντέρ | 2022 | 56’ 42’’

Η ταινία του Μουγκαμπο Μπαριτεγκέρα φλυαρεί ανάμεσα στη κληρονομιά της Αποικιοκρατίας στη χώρα του, στη Δημοκρατία του Κονγκό, και στις σύγχρονες μορφές της αποικιοκρατίας που συνεχίζουν να υπάρχουν με τη μορφή των ΜΚΟ και των εργαζόμενων στον ανθρωπιστικό τομέα.  Η ίδια η ταινία είναι απο-αποικιοποιημένη σε φόρμα, με μια οπτική από το ύψος του δρόμου απορρίπτοντας τις νόρμες του ντοκιμαντέρ για χάρη μιας πιο ελεύθερης συλλογιστικής κριτικής.

Το τραγούδι του Οσομπό

Silas Tiny | Σάο Τομέ και Πρινσίπε | Ντοκιμαντέρ | 2017 | 99’

Στο μέσο του Ατλαντικού, μακριά από τον Ισημερινό στις ακτές της δυτικής Αφρικής βρίσκεται το Σάο Τομέ, ένα μικρό αρχιπέλαγο που ανακαλύφθηκε από Πορτογάλους ναυτικούς. Αρχικά ακατοίκητη, η αποικία επεκτάθηκε σε μια σημαντική πλατφόρμα σλαβοπάζαρου μεταξύ της υποσαχάριας Αφρικής και της Αμερικής, ενώ ταυτόχρονα μεταμορφώνονταν σαν τον κύριο παραγωγό κακάο και καφέ μέσα από δομές φυτειών που εισήχθησαν από την Βραζιλία με την ονομασία Ρόχας. Το 1876, η δουλεία καταργήθηκε σε όλη την Πορτογαλική αυτοκρατορία ενώ η εργασία στις φυτείες αντικαταστάθηκε από ένα έμμισθο καταναγκαστικό σύστημα εργασίας που θα διαρκούσε μέχρι την πτώση της Πορτογαλικής αποικιακής κυριαρχίας το 1974. Κατοικημένο ανά τους αιώνες από δούλους και εργάτες από άλλες Πορτογαλικές Αφρικανικές αποικίες, Ανγκόλα, Μοζαμβίκη, Πράσινο Ακρωτήριο, οι κάτοικοι του Σάο Τομέ κληρονόμησαν φτώχεια και απομόνωση, βρίσκοντας τη θέση τους μέσα στους θρύλους των προγόνων τους. Το Τραγούδι του Οσομπό, το τραγούδι θρήνου του ξεριζωμένου πουλιού, είναι ένας από αυτούς. Στην ταινία πρωταγωνιστεί η ζωή στο Ρίο ντε Όουρο και στο Άγκουα-Ιζε, που ήταν ανάμεσα στις μεγαλύτερες φυτείες κακάο στο Σάο Τομέ και Πρίνισπε, σε συνδυασμό με αρχειακό υλικό που είχε παραγγελθεί από το Πορτογαλικό διδακτορικό καθεστώς και προσωπικά οικογενειακά βίντεο από τον πατέρα του σκηνοθέτη, από επισκέψεις στο Σάο Τομέ μετά την μετανάστευση τους στην Πορτογαλία.

 

Γεννημένος στο Σάο Τομέ το 1982, ο Silas Tiny μεταναστεύει με την οικογένειά του στην Πορτογαλία. Πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του στη σκηνοθεσία κινηματογράφου στην Εθνική Σχολή Κινηματογράφου της Λισαβόνας, ο Silas σκηνοθετεί το πρώτο του ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους Bafatá Film Club (2011), γυρισμένο στην Bafatá της Γουινέας-Μπισάου, με επίκεντρο έναν αδρανή κινηματογράφο και τον πρώην προβολέα του Canjajá που σχετίζεται με το φρενήρες παρελθόν του χωριού κατά τη διάρκεια του αγώνα για την ανεξαρτησία. Το 2017, ο Silas παρουσιάζει το Song of Ossobó, γυρισμένο στο νησί που γεννήθηκε, το Σάο Τομέ, το οποίο είναι ένα οικογενειακό ταξίδι μέσα από ερασιτεχνικό αρχείο σε διάλογο με τη σύγχρονη ζωή στις δύο κύριες πρώην φυτείες κακάο του νησιού. Το Equatorial Constellations (2021) είναι το τρίτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του, το οποίο πραγματεύεται το Biafra Sao Tomé – Airlift, το οποίο έσωσε έως και ένα εκατομμύριο παιδιά από τον αφανισμό κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Νιγηρία. Ο Silas έχει δώσει το παρόν και έχει φιλοξενηθεί σε πολλά κινηματογραφικά εργαστήρια και καλλιτεχνικές φιλοξενείες, καθώς και σε σεμινάρια και ως κριτής σε κινηματογραφικά φεστιβάλ όπως το DocLisboa- τα επόμενα σχέδιά του είναι τα εξής: Boa Viagem, Abismo (Καλό ταξίδι, Άβυσσε), ένα καλλιτεχνικό ντοκιμαντέρ για τη μνήμη της δουλείας, βραβευμένο με το βραβείο New Creator’s Award του Ιδρύματος Calouste Gulbenkian και η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του, The Last Days of the King, η αληθινή ιστορία του Amador, ενός στεφανωμένου βασιλιά μιας εξέγερσης σκλάβων σε μια φυτεία ζάχαρης στο Σάο Τομέ τον 17ο αιώνα.